Esad Kučević: Šta je Balkancima fudbal, a šta su fudbalu Balkanci: Ono iz čega nastaje i zbog čega nestaje duh igre.
Balkanci nisu izmislili fudbal.
Usvojili su ga kao svoje novorođenče i utisnuli mu jugoslovenski pečat. Udahnuli su mu ono najbolje i najhumanije što je najpopularniji sport ikad imao i po čemu je prepoznatljiva najvažnija sporedna stvar na dunjaluku – radost igre, bezobrazluk klinaca iz predgrađa, stil u kome je važnije uživanje u igri, nego rezultat…
Odgajanje derišta nije bilo lako. Među Balkancima koji, uglavnom, žive u prošlosti, a za sadašnjost baš ne mare, fudbal je kao svako razmaženo zanovetalo prisvojio status mezimca. Decenijama se neprevaziđena igra razvila u opštenarodnu svebalkansku instituciju, pred kojom se klanja staro i mlado, bez obzira na socijalni i ekonomski rejting-
In medias res, odnosno neki proizvoljni početak priče, ne dozvoljava da se kaže sve što treba, iako je što se tiče ranih fudbalskih radova, njihovog stila i manira, sasvim izvjesno da način na koji se Balkanci nadigravaju bio je mnogo manje autonomni izbor ili arbitražna odluka ličnih sklonosti, koliko izraz kolektivnog duha mjesta i vremena.
Popularni jugo-fudbal predstavljao je eho društva. Iz sad već skrajnute istorije, u svom maniru, ostao je refleks svega onoga što se oko njega dešavalo. Sredinom prošlog vijeka, na temelju državnog ideniteta, kretao se kroz elitni stratum, socijalnu grupaciju koja je imala najviše talenta i dobre volje, dovoljno vremena, entuzijazma i kulture.
Atavizam nije bila opcija, jer se težilo da fudbal pripadao svima, u jednakoj mjeri. Naročito, pri kreiranju i kultivaciji identitetskih razbibriga. Bilo je to ono razdoblje kiša, kad su talenti u jugoslovenskom fudbalu nicali, bujali od Maribora do Đevđelije: Bobek, Čajkovski, Beara, Vukas, Matošić, Zebec, Mitić, Milutinović, Mujić, Šekularac…
I, naravno, Josip Skoblar. Džajićev idol, što je igrao sa toliko neskrivene radosti i urođene elegancije, čim bi silovito jurišao prema golu, najkraćim putem kao brod, koji je dotakao horizont. Bio je totalni Krojf, prije Johana Krojfa i umjetnik fudbalske igre, iako je umjetnost u sportu nedokučiva tajna.
Fudbal se u međuvremenu promijenio. Zato se u ovim prisjećanjima promašaji praštaju. Kao sastavni dio ideala ekspresivnije i maštovitije igre, koja je ustuknula pred imperativom pobjede. Onda nas je opipljivi trijumf rigidnosti omeđio, za sva vremena. Na početku trećeg milenijuma usred ove osrednjosti, da ne kažem beznađa koje nas je snašlo, i dalje tumaramo od blistavih početaka do sankcija i katastrofa.
Sva naša prvenstva (ni)su tužna. Međutim, ima timova morbidno i skoro nepodnošljivom diskretnošću pretplaćenih na titule, kao istorijska sramota Balkana, zbog koje se glava zabija u šoder, kao i pojava, što reče mudri Grk, koje se ne mogu ni razumjeti, ni objasniti. Zadovoljimo se, dakle, time da nas takvi, makar i usamljeni pojedinci i događaji ozare srećom, poput prosvjetljenja. Kad na prvom koraku otpisani golobradi momci postanu istinski asovi, kao što su Šekularac – evropski Brazilac, Milutin Šoškić, bravurozni čuvar mreže, Robert Prosinečki – voljen od navijača i saigrača, a uvažavan od rivala…
Tako je oduvijek i vjerovatno zauvijek na Balkanu, a izuzetak nije ni većinska Evropa. Ni komšije, koje su, ipak, iskoračile u civilizaciju, kad su u fudbalu, usvajanjem nadnacionalnog i nadkontinentalnog obrasca, homogenizovali svoje nacionalno biće, kao što neki drugi to rade u ishodima presudnih bitaka i ratova.
Slavodobitnička karma zvuči kao “drugo otkrivanje Amerike”. Bez obzira što su na fudbalskom poligonu boginje reda i poretka poljubile kombinovani haos. To zna svaki navijač, koji negira da je red izvorni program ljudske vrste, u opsesivnom strahu od meteža i rusvaja, što nam filogenetski pripada.
Najčešće, u vidu ugnježđene mimikrije. Očiglednije, nego ikad ranije, ovih dana na Prvenstvu Evrope u Nemačkoj, kad su svi igrali, a Balkanci ispadali. Poslije najnovijeg svjedočenja o kolektivnom doživljaju šoka, stida i nacionalnog poniženja.
Dragocjeno i otrežnjujuće. Dobrodošlo, kao još jedna kosmička pravda ili budali šamar. Jer, nigdje u svijetu opijumski efekat fudbala ne ide daleko kao u Brazilu i na Balkanu. Zato je poslije svih samoobmana, šok-terapija istovremeno neprijatna i neizbježna.
Makar, sukcesivno. U tragovima, očekuju se odgovori, o igri velikih brojeva u kojoj za male balkanske nacije čini se nema više velikih uloga, već su za njih rezervisane epizode i prolazna okupljanja. Ogoljeno u Kataru, a iznova manifestovano u Njemačkoj.
Nema iznenađenja. Podvizi fudbalera Hrvatske su prošli kao ljetnja kiša, pa ne čudi što je najnoviji neuspjeh Dalićeve momčadi, genijalno predvođene neumornim Lukom Modrićem, kod uljuljkane javnosti dočekan kao inercija, koja gotovo da nema ništa zajedničko sa Kafkinim pitanjem života i smrti, patriotizma ili izdaje.
Suprotno, svesrpskoj tomboli. Odnosno, Piksijevom kiksu da igra “ruski rulet”, dok konzerviranom defanzivnom taktikom i samoukom koncepcijom traži bekove i odriče se fudbalskih umjetnika, kojih poodavno nema na vidiku da sa bilborda i majica, na stihove češkog kompozitora Bedžiha Smetane, zapjevaju “Veseli se srpski rode: Veseli se, veseli se, gavranu proždrljivi, gozba ti se sprema: častićeš se izdajicom domovine”.
Međutim, fenjer u Kataru i Njemačkoj nije bio dovoljan povod za radikalne promjene i smjene. Naprotiv, iako fudbal u Srbiji, zarobljen kandžama merčendajzinga, u svim kategorijama tone kao Titanik, u naprednjačkoj biznis klasi, samodovoljni partijski istomišljenici plešu i piju šampanjac.
U Sloveniji, takođe, nadaju se čudima, ali se ne oslanjaju na njih. Nerijetko, pominju da je nada jedina pčela koja daje med i bez cvjetova, što indirektno znači da su kolektivnom odgovornošću istrijebili jalove trutove i bazični koncept podredili pčelama radilicama. Onda je selektor Matjaž Kek sa saradnicima, studiozno zasukao rukave i poslije najmračnijih sati dočekali su fudbalsko svanuće, na kome im zavide sve južnije i tužnije bivše jugoslovenske republike.
Kompenzacija i satisfakcija su ključne riječi u balkanskom fudbalu. Lopta je okrugla, ali solidarnost sa tugom i porazima, najlakše obnavlja naše samoobmane i iluzije.
I sve akorde, pa čak i navijačke jauke. Zbog rezultatske žeđi, slavodobitničke čežnje i sterilne nade kontrolisanog balkanskog uzorka.
U sociologiji se ta metoda zove „posmatranje sa učešćem“. Aktivno kao urobor, antički simbol mitske vječnosti, što u zmijolikom obliku grize vlastiti rep, dok balkanski psi uzaludno jure svoj rep.
Patološki, iako djeluje bezazleno i pomalo simpatično. Uprkos opsesivno.kompulsivnom uzroku. Vrtenja u krug, tokom koga u balkanskom fudbalskom umu, nastaje i nestaje duh igre.
Valjda zato, Balkanci sa najnovjim takmičarskim teorijama i njihovim prestrojavanjima ne izlaze nikako na kraj.
Nauka je osvojila sport. Red košta, poredak se naplaćuje.
(NovaSloboda.ba)
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen