Nekad bilo: 50 godina Afganistana

Sedamdesetih godina Avganistan je bio hippie raj

Teško je povjerovati, ali od 1969. do 1978. Kabul, koji sada kontrolišu talibani, bio je mjesto čežnje za hipi pokretom. 70.000 njih posjećivalo je grad iz godine u godinu na putu iz Evrope za Indiju i Nepal. Putnici na „Hippie trail“ („hipi staza“), spavali su u jednom od 400 jeftinih hotela, jeli šniclu sa salatom od krompira za 1,40 marke u „Sigi hotelu“, kupovali drogu u apotekama, na bazaru ili od prodavača cigareta u ulici Chicken Street.
Međitim, faza procvata je naglo završila: kada je kralj Mohammed Zahir Shah, koji je polako demokratizirao Afganistan, uveo pravo glasa za žene i otvorio škole za djevojčice, bio na putovanju u Italiji, njegov rođak Mohammad Daud došao je na vlast uz pomoć Komunističke partije. Bio je to početak faze državnog neuspjeha koji se nastavio do danas.

► U aprilu 1978. je i sam Daud je odbačen, a Komunistička partija je uspostavila režim terora. Kada je propast komunističkog režima postala očita, Sovjetski Savez je intervenisao, 1979. godine i okupirao Afganistan kako bi osigurao vlastiti uticaj i uspostavio marionetsku vladu.
► Kao protivpokret bezbožnim komunistima, formirali su se islamski borci otpora, mudžahedini. Finansirale su ih SAD i Saudijska Arabija, a obučavale pakistanske tajne službe.
► 1989. Sovjeti su se povukli, vlada je trajala do 1992. godine, kada su mudžahedini preuzeli vlast. Ali njihova islamska republika tone u građanski rat. Talibani se prvi put pojavljuju 1994. godine. Pokret potiče iz vjerskih škola izbjegličkih kampova u Pakistanu.
► Uz finansijsku pomoć Pakistana i Saudijske Arabije, talibani su zauzeli Kabul 1996. godine. Javna pogubljenja su među fundamentalistima bila na dnevnom redu, žene gube svoja prava, a krađa se kažnjava odsjecanjem ruku.
► Napade 11. septembra 2001. planirali su al-Qaida i njen teroristički princ Osama bin Laden u Afganistanu. SAD izvršavaju invaziju u oktobru 2001. godine, čime je okončana talibanska vladavina terora. Trupe NATO ih podržavaju i ostale su tamo do ljeta 2021.

Danas Afganistan ima oko 38 miliona stanovnika, od kojih 72 posto živi ispod granice siromaštva. Jedino što cvjeta u Afganistanu je trgovina drogom. 90 posto opijuma i 80 posto heroina proizvedenog širom svijeta došlo je iz Afganistana u 2019. godini.
Tokom svoje prve vladavine, talibani nisu tolerisali uzgoj droge. Čak i sada postoji veća vjerovatnoća da će špekulisati brojnim prirodnim resursima zemlje. Prema američkim geolozima, sirovine u vrijednosti od 2,6 triliona eura leže u tlu Afganistana - uključujući vjerovatno najveće rezerve litija na svijetu, bakar, željezo, zlato i naftu.
Posebno kineski investitori jedva čekaju "boom" sirovina da tamo dovedu njihove kompanije. Zasad, međutim, ne postoji infrastruktura kojom bi se sirovine mogle vaditi i transportirati.

(bams)

(prevod:spagos)