Prije 400 godina - Neuništivi

 

400 godina New Yorka: od “Manahatte” do najdinamičnije metropole na svijetu.

Brda, šume, rijeke, močvare i divlje životinje: ostrvo Manhattan je nekada imalo veću ekološku raznolikost od poznatog Nacionalnog parka Yellowstone na zapadu Sjedinjenih Država.

Domoroci Algonquini zvali su ga "Manahatta", ostrvo mnogo brda.

U 16. i ranom 17. vijeku evropski pomorci su prvi otkrili i istražili područje oko ostrva na istočnoj obali današnjeg SAD. Ubrzo nakon toga počela je prva trgovina, na kraju uz monopol jedne holandske kompanije. Kolonizacija je započela 1624. godine kada su se na ostrvo naselili prvi imigranti iz današnje Holandije, Belgije i Francuske. Prema naučnicima kao što je Russell Shorto, šef “Projekta New Amsterdam” u “New-York Historical Society”, “Njujorškom istorijskom društvu, prve godine kolonizacije nastavljaju da oblikuju metropolu i do danas. „Nizozemci su donijeli kapitalizam u njegovom ranom obliku i revolucionarnu politiku tolerancije, čime su postavili temelje za najdinamičniju metropolu na svijetu“, kaže „Projekat New Amsterdama“, nazvan po prvom imenu grada, Novi Amsterdam. Imigranti su se u početku svi naselili na samom južnom kraju Menhetna, gde je danas finansijski centar.

Među imigrantima: Catalina Trico i njen suprug Joris Rapalje iz današnje Belgije, koji su imali jedanaestoro djece u Novom Amsterdamu. „Za mene su oni Adam i Eva iz Novog Amsterdama“, kaže Shorto. „Njihovi potomci sada se broje u milionima.“ Shorto takođe radi sa New Netherland Project u Albaniyju, glavnom gradu države New York, gdje se čuvaju hiljade dokumenata iz perioda osnivanja. Navodno je suosnivač Novog Amsterdama Peter Minuit 1626. godine kupio ostrvo Manhattan od domorodaca, prema legendi za bisere i druge sitnice, relativno niske vrijednosti. Ali koncept vlasništva nad zemljom vjerovatno nije postojao među domorocima u to vrijeme, a Holanđani su toga bili svjesni, danas tvrde naučnici.

Godine 1653. New Amsterdam je dobio gradska prava. Odnos došljaka iz Evrope i starosjedilaca od početka je karakterisala trgovina, izvjesni napori za međusobno razumijevanje - ali na kraju, prije svega, brutalna represija od strane Evropljana, izvjesni otpor starosjedilaca i strah, piše Russo. u svojoj knjizi „The Island at the Center of the World“, “Ostrvo u centru svijeta”. Da bi se zaštitili od napada, Evropljani su izgradili zaštitni zid koji će kasnije postati čuveni Wall Street. Nekadašnji domaći trgovački put kroz Manhattan kasnije je postao čuveni Broadway.

U početku nije vlada Holandije, već holandska trgovačka kompanija, bila ta koja je nadgledala Novi Amsterdam, pa su prve godine bile okarakterisane „tolerancijom, slobodnom trgovinom i vodom“, kako kaže „Projekat Novog Amsterdama“.

Godine 1664. Novi Amsterdam je pripao Englezima i postao New York, ali je neko vrijeme ostao kontroverzan sve dok Sjedinjene Države konačno nisu postale neovisne 1774. godine.

U prvim godinama SAD-a, New York je čak nakratko bio i glavni grad, prvi predsednik George Washington položio je zakletvu na južnom delu Manhattana - ali velika politika je tada vođena drugdje, New York je ostao prijestonica trgovine i tolerancije

„Možemo da živimo u skladu sa našim idealima „Tolerancija i individualna sloboda“, kaže Shorto. „Učinili su nas onim što jesmo i daju nam nadu za budućnost.“

(ksta)

Na slikama:

Jedan, kao nijedan drugi: Vjekovima je ostrvo Mahnhattan bilo obraslo gustom šumom. Tada su evropski mornari otkrili to područje - i osnovali mit

Finansijsko tržište: Da bi se zaštitili od napada, Evropljani su izgradili zaštitni zid koji će kasnije postati poznati Wall Street.

Nekadašnj trgovački put kroz Manhattan kasnije je postao čuveni Broadway.

(spagos)