(tekst koji slijedi objavljen je na facebooku dana 10. marta 2023. autor je Ahmet Kurt)
Obale Neretve kroz Mostar su dosta visoke, tako da korito može primiti ekstremne protoke rijeke bez izlijevanja i poplave urbanog dijela grada. Ipak u prošlosti se Neretva nekoliko puta izlila na najniže dijelove grada, a najveće izlivanje je bilo 1. novembra 1713. godine.
O toj poplavi ostalo je pisano svjedočanstvo tadašnjeg muftije Mustafe ef Milavića koji je na to mjesto postavljen 1707. godine nakon smrti njegovog predhodnika Mustafe Ejubovića - šejh Juje. Na osnovu donjeg zapisa na slici je zelenom strijelicom obilježen nivo vode navedenog dana. Evo tog zapisa od prije 310 godina. U zagradama su moje opaske.
“U srijedu 12. ševala 1125. (1. 11. 1713) godine rijeka Neretva je tako nabujala da je odnijela dvije Jujizade (Jujića) mlinice i više nje jednu vakufsku. Od mraka pa sutradan do podne rijeka je, Božijom odredbom, tako nadošla da je prodrla kroz vrata u veliku tabhanu (kožaru) i do temelja porušila tri dućana, koji su se niže nje nalazili. Voda je tada iz tabhane odnijela više hiljada koža i sav alat tabaka. Zatim je voda odnijela Temimovu i Alajbegovića mlinicu. Voda se zatim popela više hamama (na desnoj obali, danas muzej), Ćejvan ćehajinog kod tabhane i odnijela Koskinu kuću. Stara džamija (Sinan-pašina džamija na slici, srušena 1949, danas ponovno podignuta) na Mejdanu je napunjena vodom. Na Musali je voda doprla do minbera. (Pomenuti mimber ili minber je bio na otvorenoj musalli koja se nalazila na mjestu današnje Muzičke škole kod hotel Neretve). U Šarića mahali (Luka) voda je do temelja porušila više kuća i avlija. Svi stanovnici grada proveli su noć do zore u velikom strahu i upoređivali ovaj dogadaj sa Nuhovim potopom (Noa u judejsko-hrišćanskom učenju). Ovo sam zabilježio ovdje da se ne zaboravi.
Mustafa ef. Milavić, muftija” (osim ovog Mustafe porodica Milavić dala je više alima: hadži Ahmed 1646, šejh Fevzi Mostarac 1677, šejh hadži Ahmed 1772, Mustafa 1829, hadži Fevzi 1878, Mehmed 1912)
Kad smo već kod poplava da kažemo da je na zahtjev JNA početkom 1980-ih godina Higrainženjering iz Sarajeva izradio studiju poplavnih valova za brane na slivu Neretve pojedinačno, kao i ukupno za sve u nizu i to u najgoroj mogućoj varijanti – da su sva jezera puna, te da dođe do rušenja svih brana po sistemu domina od HE Rama, HE Jablanica, HE Grabovica, HE Salakovac i HE Mostar. Po toj studiji visina vode na Musali bi bila sedam metara, na Rondou dva metra, a voda bi došla do prve stepenice stepeništa koje sjeverno od gradskog stadiona vodi na Bijeli Brijeg II. Možda se neko i sjeća tih oznaka na pojedinim objektima - plava crta i slova PV (poplavni val). Pitanje je koliko su ti proračuni rađeni sa tadašnjim tehničkim mogućnostima bili pouzdani.
(Ahmet Kurt)
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen