Da li je petak 13. baš tako loš?

Nekoliko zanimljivih podataka o ovom datumu.

Petak 13. mnogi u svijetu smatraju baksuznim danom. Ako se brinite šta će biti ovog puta, onda niste jedini, barem tako piše britanski Telegraph. Psiholozi su čak osmislili dijagnozu za takav osjećaj – paraskevidekatriaphobija ili strah od petka 13.

Ako danas imate nelagodan osjećaj, niste jedini i možda patite od paraskevidekatriafobije, poznate i kao friggatriskaidekaphobia, što znači strah od petka 13.

Donald Dossey, naučnik iz Centra za upravljanje stresom i fobija instituta u Ashevilleu, Sjeverna Karolina, ovu fobiju opisuje kao iracionalni, ustrajni strah ili pretjerano izbjegavanje određenih predmeta, aktivnosti ili situacija. Prema web stranici ove ustanove, simptomi se mogu kretati od blage tjeskobe i osjećaja predstojeće propasti do punih napada panike.

Jedna od opcija je da ostanete u krevetu i izbjegnete potecijalni baksuz koji vas može zadesiti u petak 13. ili da ipak ignorišete ovo sujevjerje.

Ovo široko rasprostranjeno sujeverje moglo bi da potiče još iz Srednjeg vijeka i da čak ima i biblijsko uporište. Pojedini istoričari tvrde da je to bio dan kada je Eva navela Adama da zagrize jabuku, kada je počeo potop i gradnja Vavilonske kule. U Novom zavjetu bilo je 13 ljudi koji govore o Isusovim posljednjim mukama na Veliki četvrtak, dan prije raspeća Hrista na Veliki petak.

Različite su priče o početku sujevjerja na ovaj dan. Neki smatraju da je sve poteklo od kada je Filip IV od Francuske, u petak 13. oktobra 1307. uhapsio stotine templara. U priči „Da Vinčijev kod“, Dan Brown pominje egzekuciju templara Jacka de Molaya u petak 13. On je navodno prokleo papu i kralja Francuske. Moguće je i da je roman Tomasa W. Lawsona iz 1907. „Petak, trinaesti“ odigrao značajnu ulogu u širenju ovog sujevjerja. U romanu, beskrupulozni berzanski broker koristi sujevjerje kako bi kreirao paniku na Wall Streetu u petak 13.

Drugi mediji navode da se pretpostavlja da se panika oko navedenog dana stvorila 1927. godine kad se dogodio drugi najveći krah na berzama. Poslovni neuspjesi i bankroti natjerali su očajne brokere da se bacaju kroz prozore zgrade u Wall Streetu. Budući da ih je bilo mnogo, vjeruje se kako prolaznici oko zgrade nisu bili sigurni od velike “padavine”. Dan je zapamćen kao „crni petak“ i nakon toga je svaki put ponovo Amerikancima ulivao strah u kosti, a skeptičnost se proširila i na ostatak svijeta, prvenstveno u Evropu gde je petak 13. ubrzo postao sinonim za nesreću.

Strah od broja 13. vezuje se i uz norveški mit o 12 bogova koji su priredili večeru na koju je došao i nepozvan trinaesti gost. On je naveo slijepog boga tame Hodera da ustrijeli boga veselja Baldera. Nakon što je ovaj umro, cijela je zemlja bila zavijena u crno.

Prirodni sklad oličen je u broju 12

Broj 13 se doživljavao kao nesrećan i prije Hrista. Naime istorisjki broj 12 je smatran kao potpun, odnosno označavao je savršenstvo dok je broj 13 remetio taj prirodni sklad – postoji 12 mjeseci u godini, 12 olimpijskih bogova, 12 sati na časovniku, 12 apostola, 12 potomaka Muhameda, 12 zodijačkih znakova…

U mnogim zapadnim zemljama u visokim zgradama ne postoji 13. sprat. Neka istraživanja pokazuju da taj sprat nema čak 80 posto nebodera. Kuće takođe često nemaju broj 13, kao i mnogi hoteli, poput Charltona u Londonu nemaju 13. sprat. Smatra se nesrećnim i ukoliko 13 ljudi večera zajedno, a ovo vjerovanje je utvrdio predsednik SAD Theodore Roosevelt. On je odbijao da putuje na petak 13.

Britanci i sujeverje

U Sommersetu se kaže da ko god pomjeri krevet petkom, okreće brodove na moru, a u Cumbriji bebe koje se rode petkom stavljaju na Bibliju. U nekim krajevima, svako ko pozove prvi put doktora u petak, na neki način predskazuje smrt. Šišanje ili sječenje noktiju petkom takođe se smatra nesrećnim, a pojedini parovi odbijaju da se vjenčavaju petkom. U poslijednjih nekoliko godina troškovi putovanja avionom su opali tokom ovog sablasnog dana, koji se javlja, jednom ili dva puta godišnje.

Prodaja nekretnina

Broj prodatih nekretnina je u padu tokom petka 13. Istraživanje FindaProprerty.com je pokazalo da je između 2005. i 2012. bilo za 43 odsto manje transakcija u petak 13. u odnosu na bilo koji drugi petak. Najgori dan za prodaju nekretnina, prema ovom istraživanju bio je petak 13. maj 2011. kada je prodaja nekretnina opala za čak 51 odsto. Agenti za nekretnine tvrde da kuće sa brojem 13 nisu baš tako česte. Prema stranici za nekretnine Zoopla, svega 28 posto ulica ima kuću sa brojem 13.

Vjenčanja

Za one koji se ne brinu da bi tokom vjenčanja mogli da se sruše lusteri sa plafona, postoje i specijalne ponude na ovaj dan. Tako na primjer, House for an Art Lover nudi parovima 13 posto popusta za one koji odluče da se tu vjenčaju u petak 13.

Da li se petak 13. smatra nesretnim u svim zemljama?

U Italiji se vjeruje da je broj 13 sretan broj, ali tamo smatraju da petak 17. donosi lošu sreću. Slično je u Grčkoj, gdje ih ne plaši petak, nego utorak 13. kojeg smatraju nesretnim datumom.

U Kini broj četiri smatraju nesretnim, a u kineskom jeziku se riječ četiti izgovaran skoro isto kao i riječ smrt.

Da li je petak 13 baš tako loš?

Poslije svakog petka 13. dolazi subota 14, a to znači da je vikend stigao. U petak 13. juna 1930. godine, u Velikoj Britaniji je osnovana prva nudistička kolonija North Devon Clubu u Metherellu. Natpis Hoolywood na brdu iznad Los Angelesa otkriven je takođe na taj dan 13. jula 1923. godine, tada još u originalnom nazivu Hoolywoodland..

Uostalom, i ovaj današnji petak 13. je drugi u ovoj godini. Jedan je već bio 13. septembra.

A iduće godine nas ponovo očekuje dva puta, 13. marta i 13. novembra.

(telegraph)

(spagos)