U razredima Više gimnazije u Mostaru, 1907. godine

U razredima Više gimnazije u Mostaru, 1907. godine

 

Sliku zgrade Mostarske gimnazije, sagrađenu 1898. godine, na mjestu gdje se i danas nalazi, imali smo priliku vidjeti bezbroj puta, počevši od one najstarije slike, samo sa desnim krilom, pa dograđenu, onda iz skoro svake godine od izgradnje do danas, kroz sve ratove, kojima je svjedočila. Zahvaljujući slikama iz 1907. godine, po prvi put možemo zaviriti unutar zgrade i učionica.

 

Ukratko o gimnaziji iz teksta objavljenog povodom 120. godišnjice postojanja.

Mostarska Gimnazija je osnovana 23. oktobra 1893.godine kao druga gimnazija u BiH, a počela sa radom na Luci u kući otkupljenoj od Husage Komadina. Preseljena je u današnju zgradu 1898.g. i to u dovršeno prvo krilo, uz Lenjinovo šetalište, a 1902.dograđeno i drugo krilo prema Bulevaru.Takav izgled Gimnazija ima i danas. Za prvog direktora konkursom raspisanim na njemačkom, mađarskom i srpskohrvatskom jeziku u Beču, Pešti, Zadru, Ljubljani i Sarajevu, bio je izabran Martin Bedjanič. Prvi nastavnik bio je Antun Pihler, a prvi učitelji su bili vjeroučitelji katoličke, pravoslavne i islamske vjere. 1893. godine Mostar je već imaoTrgovačku školu na Musali, Prvu osnovnu, Drugu osnovnu, Srpsku osnovnu u Brankovcu i Rimokatoličku školu u Podhumu, zatim četiri mekteba (iptidaije) i to kod Karadžozbegove džamije , na Velikoj tepi, u Donjoj mahali i Donjoj čaršiji. Pored ovih postojao je još i početni mekteb u Zahumu, deset ženskih mekteba po privatnim kućama, i privatna njemačka škola u Brankovcu i na kraju još i Frebrovo zabavište.

(iz teksta o 120. godišnjici Mostarske gimnazije, Jožica Scoria)

 

 

opis uz sliku broj 1:

Class at the Boys' High School (Velika gimnazija)

Boys in urban clothes (some of them with felt hats - fez) sitting at their school desks. One is standing next to the teacher's table, holding a book in his hands. The teacher is sitting at the front of the classroom. In the background: a wardrobre, a stove, a map and a picture from an acient ruin.  Positive print, 1907,  Mostar, Bosnia and Herzegovina  Creator: Topič, František, (Photographer) Copyright: Zemaljski Muzej Bosne i Hercegovine

Muški razred u Višoj gimnaziji u Mostaru

Dječaci u urbanoj odjeći (neki od njih na glavi nose fes) sjede u školskim klupama. Jedan učenik stoji pored stola nastavnika, držeći knjigu u rukama. Nastavnik sjedi u prednjem dijelu učionice. U pozadini: vješalica za kapute, peć , mapa i slika iz istorije

Datum: 1907, Mostar, Bosna i Hercegovina Autor: Topić, František, (fotograf), Copyright: Zemaljski Muzej Bosne i Hercegovine

 

Opis zu sliku broj 2:

Group of young men in a zoological cabinet

Students standing around a table and listening to the teacher's explanations. In the background there are showcases displaying taxidermy and a human skeleton.

Most probably shot in the Boys' High School (Velika gimnazija) in Mostar. Positive print 1907 Autor: Topič, František, (Photographer)

Grupa učenika u kabinetu za zoologiju
Učenici stoje oko stola i slušaju objašnjenja nastavnika. U pozadini su vitrine u kojima se nalazi prepariranie životinjei ljudski kostur. Fotografija napravljena u Višoj gimnaziji u Mostaru 1907,  Autor: Topič František, (fotograf)

 

Slike nam nude mnogo vrlo interesantnih detalja o onom vremenu.

Prvo što se uočava, razred, kao i čitava gimnazija, bio je višenacionalni. 1907. godine, kada je napravljena ova slika, u Mostaru još nije bilo električne energije, pa je učionice osvjetljavala lampa gaznjača, iznad profesorske katedere, a vatra se ložila u peći u ćošku. Od slikanja je prošlo 106 godina, i po biološkim zakonima, sa ove slike nema niko živ. Moguće da je ovaj profesor, jedan od profesora, gore nabrojanih. Sa slike je uočljivo da je razred pohađalo čak 38 đaka.

 

Pedeset godina poslije ovih slike, sjedio sam u klupama tadašnje treće osnovne škole, koja je nakon Drugog svjetskog rata dugo godina bila smještena u ovoj zgradi. Gledajući slike, imam utisak da sam tamo daleke 1957. godine barem koju godinu sjedio u istim ovim klupama, kad sam pošao u prvi osnovne, i išao svih osam godina osnovne škole u ovu istu zgradu.

I još jedan detalj, za one koji su išli, ili u gimnaziju, ili u osnovnu školu, u ovu zgradu. Na slici iz kabineta zoologije, prozori desno, su prozori na učionici koja je na drugom spratu iznad ulaza, iznad nekadašnje zbornice. Tu je nekada bio kabinet za likovno, i mnoge generacije su tu nacrtale svoje prve likovne radove.

 

 

Originalne fotografije potiču iz Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine, a objavljene su na stranicama Univerziteta iz Graca, Austrija.

 

Priredio: Smail Špago

Slike iz arhive: Tibor Vrančić