Pakleni oblaci: Sto godina od prve upotrebe bojnih otrova

U Prvom svjetskom ratu, 22. aprila 1915. godine na ratištu u Ypernu u Belgiji, od strane njemačke vojske po prvi put su upotrijebljeni otrovni gasovi. To je bilo strašno novo oružje koje je postalo simbol Prvog svjetskog rata, u kome je svijet iskočio iz svojih okvira.

Što je rat trajao duže, sve više je dolazilo do upotrebe ovog užasnog oružja. Za vojnike je to značilo satima dugo nošenje gas maski, što je bilo enormno veliko opterećenje. Čak su i civili, koji su živjeli u blizini fronta, morali nositi gas maske. Uz sve to jedna užasavajuća slika, na kojoj vojnici, oslijepiljeni od gasa, hodaju držeći se jedan za drugoga.

Poslije 1918. godine mnoge armije su radile na razvoju novog, još opasnijeg hemijskog oružja. Među njima su najpoznatiji bili fozgen i senfgas, a uz njih još i nervni gasovi kao što su tabun, sarin i VX, koji su napadali pluća, kožu, krv i nervni sistem. Između dva svjetska rata otrovni gasovi su korišteni u kolonijalnim ratovima, kao što je to činila Italija u Etiopiji.

U Drugom svjetskom ratu bojne otrove je koristio Japan u borbama u Kini, a u Evropi su gasove koristili Nacisti u koncentracionim logorima, kao sredstva za masovna ubistva. Otrovni gasovi se nisu koristili na svim frontovima.

U Vijetnamu su Amerikanci posipali otrovnim gasovima čitava područja džungle, kako bi je uništili. U novije vrijeme hemijska sredstva su korištena u iransko-iračkom ratu u osamdesetim godinama prošlog vijeka, iako je upotreba ovog oružja, koje je stavljeno pod oznaku C-oružje, iaako je njihova upotreba zabranjena konvencijama iz 1922. i 1925. godine.

Oko 20 hiljada iranskih vojnika uništeno je iračkim otrovnim gasovima, a 1988. godine su kurdska sela bombardovana otrovnim gasovima. Prošle godine je zabilježena upotreba sarina i klorgasa od strane sirijskih trupa, u ratu na Bliskom istoku.

Konvencija o zabrani razvijanja, proizvodnje, gomilanja i korištenja kemijskog oružja i o njegovu uništenju održana je u januaru 1993. godine u Parizu. Od 13. do 15. januara 1993. godine konvenciju je potpisalo ju je 130 država. Stupila je na snagu 29. aprila 1997. godine, a do 14. oktobra 2013. godine potpisalo ju je 190 država.

Smail Špago
(Novasloboda.ba)