Mostar 1914. godine
Slike grada Mostara prije 100 godina (3)
U
svijetu će ove godine biti obilježena stota godišnjica od početka Prvog
svjetskog rata. U četiri nastavka prikazaćemo neke slike grada Mostara
od prije 100 godina.
Mostar je u predvečerje svjetske
katastrofe, s početka dvadesetog vijeka, već dugo imao uređen poštanski
saobraćaj. Vojna pošta, izgrađena je odmah nakon dolaska Austrougarske,
1878. godine, na Mejdanu, povezivala je Mostar sa svijetom, i telefonski
i telegrafom, koga je Mostar uveo među prvima na Balkanu. Novoizgrađena
pošta u Srednjoj ulici bila je otvorena 1913. godine.
Grad Mostar je i toga vremena bio mjesto koje se rado posjećivalo. Gosti i posjetioci su mogli naći ugodan smještaj u jednom od tri postojeća hotela. Hotel Neretva, izgrađen 1892. godine, za ono vrijeme i po izgledu, i po ugođaju, i po usluzi, bio je na evropskom nivou. Pored hotela Neretva, gosti su mogli odsjesti i u hotelu Bristol izgrađenom 1906. godine, ili u hotelu Orijent na Mejdanu, koji je, u stvari, bio jedini još sačuvani han u Mostaru, a i u prošlosti je nosio ime „Orijent“. Sve do izgradnje hotel Neretve, to je bio jedini hotel u Mostaru.
Među brojnim gostima grada Mostara toga vremena, bili su oni koji su dolazili u posjetu svojim sinovima, braći, muževima - vojnicima. Naime, Mostar je tada imao tri vojne kasarne, a iz Monarhije je tada zabilježen veliki priliv administracije i poslovnih ljudi. Posebno obilježje gradu Mostaru toga vremena davala je vojska. Vojnici iz svih dijelova carevine i kraljevstva, bili su smješteni u vojnim logorima, sjevernom, južnom i zapadnom, a komanda je bila u nekadašnjem Konaku. U slobodno vrijeme, vojnici bi „okupirali” grad. O tim vojnicima svjedoče brojne fotografije sačuvane po arhivima, kao i poštanske razglednice, sačuvane u takozvanoj „feld“ pošti (vojnoj pošti) iz toga vremena, s najrazličitijim adresama, počevši od Austrije, preko Mađarske, pa sve do Češke i Slovačke.
Mostar je te 1914. godine imao i kino, od prvog u podrumu hotela Bristol, do kina Urania u Srednjoj ulici. U austrougarskom periodu, Mostar je imao intenzivan kulturni život, koji se odvijao u raznim udruženjima i društvima s nacionalnim predznakom, a pjevačka, naučna, kulturna i dobrotvorna društva imali su i stranci, koji su toga vremena živjeli u Mostaru. U to vrijeme, posebno jaka je bila izdavačka djelatnost, publikovano je preko 550 knjiga i sadržaja, uz 21 periodično izdanje, novina, listova i časopisa, a radilo je i šest štamparija. Grad je bio centar okupljanja književnika, umjetnika i kulturnih i javnih radnika.
Posebna pažnja gradonačelnika i gradske uprave toga vremena posvećivana je zdravstvu. Otvorena je Bolnica, a u Mostarsku bolnicu su pristizali ljekari koji su studije medicine završavali u Beču, Pešti ili Pragu. Civilna bolnica je od 1878. godine radila u kući na Mejdanu, sve dok austrougarska uprava 1886. godine nije počela graditi opštinsku bolnicu, osnovanu 1888. godine, a imala je 65 bolničkih kreveta. Pri Fabrici duhana je 1886. godine formiran prvi bolesnički i potporni fond, koji je bio preteča kasnijeg zdravstvenog osiguranja.
Od 1909. godine. na čelu grada je bio gradonačelnik Mujaga Komadina. On je imao posebne odnose s carem i kraljem KuK, Franjom Josipom I. Bio je poželjan gost na dvoru u Schönbrunu, a car Franjo Josip je 3. juna 1910. godine uzvratio posjetu Mostaru. Dakle, opet taj sudbonosni datum, 3.juni.
Jednim dijelom, zbog vojnih položaja, drugim dijelom zbog strateške važnosti položaja grada Mostara za carevinu, Mostar je bio destinacija kojoj su članovi dvora često dolazili u pohode. U Mostaru je u dva navrata boravio princ Rudolph i njegova supruga, princeza Stephanie. Bili su dobrotvori mnogih objekata, a Mostar im se odužio davanjem imena trgu na Mejdanu, koji se u vrijeme KuK zvao Rudolph Platz, a šetalište od Gimnazije do Balinovca zvalo se Stephanie Alee.
...nastavlja se...
(fotosi: Österreichisches Staatsarchiv)
Ismail Braco Čampara / Tibor Vrančić / Smail Špago
Grad Mostar je i toga vremena bio mjesto koje se rado posjećivalo. Gosti i posjetioci su mogli naći ugodan smještaj u jednom od tri postojeća hotela. Hotel Neretva, izgrađen 1892. godine, za ono vrijeme i po izgledu, i po ugođaju, i po usluzi, bio je na evropskom nivou. Pored hotela Neretva, gosti su mogli odsjesti i u hotelu Bristol izgrađenom 1906. godine, ili u hotelu Orijent na Mejdanu, koji je, u stvari, bio jedini još sačuvani han u Mostaru, a i u prošlosti je nosio ime „Orijent“. Sve do izgradnje hotel Neretve, to je bio jedini hotel u Mostaru.
Među brojnim gostima grada Mostara toga vremena, bili su oni koji su dolazili u posjetu svojim sinovima, braći, muževima - vojnicima. Naime, Mostar je tada imao tri vojne kasarne, a iz Monarhije je tada zabilježen veliki priliv administracije i poslovnih ljudi. Posebno obilježje gradu Mostaru toga vremena davala je vojska. Vojnici iz svih dijelova carevine i kraljevstva, bili su smješteni u vojnim logorima, sjevernom, južnom i zapadnom, a komanda je bila u nekadašnjem Konaku. U slobodno vrijeme, vojnici bi „okupirali” grad. O tim vojnicima svjedoče brojne fotografije sačuvane po arhivima, kao i poštanske razglednice, sačuvane u takozvanoj „feld“ pošti (vojnoj pošti) iz toga vremena, s najrazličitijim adresama, počevši od Austrije, preko Mađarske, pa sve do Češke i Slovačke.
Mostar je te 1914. godine imao i kino, od prvog u podrumu hotela Bristol, do kina Urania u Srednjoj ulici. U austrougarskom periodu, Mostar je imao intenzivan kulturni život, koji se odvijao u raznim udruženjima i društvima s nacionalnim predznakom, a pjevačka, naučna, kulturna i dobrotvorna društva imali su i stranci, koji su toga vremena živjeli u Mostaru. U to vrijeme, posebno jaka je bila izdavačka djelatnost, publikovano je preko 550 knjiga i sadržaja, uz 21 periodično izdanje, novina, listova i časopisa, a radilo je i šest štamparija. Grad je bio centar okupljanja književnika, umjetnika i kulturnih i javnih radnika.
Posebna pažnja gradonačelnika i gradske uprave toga vremena posvećivana je zdravstvu. Otvorena je Bolnica, a u Mostarsku bolnicu su pristizali ljekari koji su studije medicine završavali u Beču, Pešti ili Pragu. Civilna bolnica je od 1878. godine radila u kući na Mejdanu, sve dok austrougarska uprava 1886. godine nije počela graditi opštinsku bolnicu, osnovanu 1888. godine, a imala je 65 bolničkih kreveta. Pri Fabrici duhana je 1886. godine formiran prvi bolesnički i potporni fond, koji je bio preteča kasnijeg zdravstvenog osiguranja.
Od 1909. godine. na čelu grada je bio gradonačelnik Mujaga Komadina. On je imao posebne odnose s carem i kraljem KuK, Franjom Josipom I. Bio je poželjan gost na dvoru u Schönbrunu, a car Franjo Josip je 3. juna 1910. godine uzvratio posjetu Mostaru. Dakle, opet taj sudbonosni datum, 3.juni.
Jednim dijelom, zbog vojnih položaja, drugim dijelom zbog strateške važnosti položaja grada Mostara za carevinu, Mostar je bio destinacija kojoj su članovi dvora često dolazili u pohode. U Mostaru je u dva navrata boravio princ Rudolph i njegova supruga, princeza Stephanie. Bili su dobrotvori mnogih objekata, a Mostar im se odužio davanjem imena trgu na Mejdanu, koji se u vrijeme KuK zvao Rudolph Platz, a šetalište od Gimnazije do Balinovca zvalo se Stephanie Alee.
...nastavlja se...
(fotosi: Österreichisches Staatsarchiv)
Ismail Braco Čampara / Tibor Vrančić / Smail Špago
NovaSloboda.ba
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen