U Mostaru 1890. - 1891. godine - Luka

29 Mahala Luka se proteže južno od Lučkog mosta, lijevom obalom Neretve a najjužnija joj je tačka bila džamija Ahmed ef. Kotle. Ime je dobila po lukama, manjim plodnim površinama zemlje uz rijeku, ograđenim kamenjem, koje su bile zasađivane voćem i povrćem. Na fotografiji se vidi dio mahale Luka. U vrijeme nastanka fotografije još nije bio izgrađan Lučki most, a uzduž Glavne ulice vidi se čitav niz stambenih objekata, sve do Šarića džamije, koja se, nažalost, ne vidi na ovoj slici. Luka se u narodnom govoru naziva mahalom, iako je ona ustvari skup više mahala, čija su se imena kroz vrijeme prestala koristiti. Te mahale su nosile imena po džamijama i mesdžidima koje su se tu nalazile, a nosile su slijedeća imena: Mahala Ibrahim-age Šarića, Mahala hadži-Huseina Kotle, Mahala Ahmed ef. Kotle i Kamber-agina mahala. Naselje Luka se spominje i u jednoj narodnoj izreci koju je zabilježio Husaga Ćišić – „Nije Luka bez hajduka“. Također spominjanje Luke nalazimo i u jednoj sevdalinci, uz još dva mostarska toponima Carinu i Tabiju:

Progovara Lakišića Zlata:
“Ne kuni me, moja mila majko,
ja ne pjevam pored mujezina,
nit’ softama dertove razbijam.
Kad zapjevam s Luke do Carine,
pjesma ječi do carske tabije,
do onijeh carskijeh nizama.
Međ’ njima je gondže Mehmede.
Kad začuje pjesmu na tabiji,
on se sjeti svoje jauklije,
jauklije Lakišića Zlate
Što ga čeka tri godine dana,
dok joj Meho iz askera dođe…

“Centar za informaciju u dokumentaciju Mostar - Cidom” i facebook grupa “Bosna i Hercegovina- fotoenciklopedija” došli su u posjed vrlo vrijednih fotografija grada Mostara iz 1890. – 1891. godine.

U narednom periodu ćemo krenuti u poglede na grad Mostar iz tog perioda, uz kratke osvrte na objekte koji se vide na slici, a služeći se našom dosadašnje prikupljenom dokumentacijom i literaturom.

Na osnovu stanja, postojanja ili nepostojanja nekih objekata, sa sigurnošću se može utvrditi da se radi o zimskom periodu između 1890. i 1891. godine.

Radi se o četiri fotografije – panorame koje prikazuju Mostar, pretežno na lijevoj obali rijeke Neretve, počevši sa sjevera, od Sjevernog logora, pa do juga i naselja Luka, s tim da se donja tačka ove mahale, Šarića džamija, ne vidi na ovim fotografijama.

Na ove četiri fotografije pogled smo zaustavili na 33 objekta ili područja, i uz zaokruženi pogled na slici, dali kratki opis onoga što se vidi na fotografiji.

(Cidom Mostar/BiH fotoenciklopedija)

(Džabirov, Vrančić, Špago)