Priča o nastanku bodljikave žice

Bodljikava žica se u zadnje vrijeme češće spominje nego desetljećima prije toga. Nekada se koristila za ograđivanje većih poljprivrednih površina kako bi se spriječio izlazak i ulazak stoke na imanje. Oko kuća i okućnica odavno se ne koristi. U te svrhe češće se poseže za modernijim ogradama i kapijama.

A od kada se bodljikava žica proizvodi, dokle dosežu saznanja o tome, te kakvu je sve namjenu imala tokom istorije?

Bodljikavu žicu je prvi izumio Lucien B. Smith iz Kenta u Ohiou, a patent prijavio 25. juna 1867. godine, nadajući se da će ograde od bodljikave žice naći primjenu u stočarstvu. Njegova žica međutim nije bila dovoljno dobra, pa je sedam godina kasnije Joseph F. Glidden, rančer iz gradića Dekalb u Illinoisu, prijavio njegov patent. Nakon toga došlo je do tužbe, jer je Smith osporio Gliddenu pravo na originalnost. Bio je to jedan od prvih, ali i najpoznatijih procesa u istoriji zaštite autorskih prava. Rančer je, na kraju, uspio dokazati da su njegove izmjene na bodljikavoj žici bile tako radikalne da su se mogu smatrati autonomnim izumom. Sudska presuda donesena je 24. novembra 1874. godine, a Gliddenova žica je dobila ime “The Winner”. Sve u svemu L. B. Smith je zaslužio slavu prvog izumitelja, čije ime stoji u enciklopedijama (uključujući i Wikipediju), a Joseph F. Glidden je postao jedan od najbogatijih ljudi u Sjedinjenim Američkim Državama.

Od samog kraja devetnaestog stoljeća, pa sve do kraja dvadesetog vijeka otkrivena je potpuno drugačija namjena bodljikave žice.

Rat, logori, blokovi.

Prvi put je u jednom ratu postavljena 1898. godine, u špansko-američkom ratu na Kubi, zatim 1904/1905. godine u rusko-japanskom ratu. Prvi svjetski rat je u istoriji ostao poznat kao rat rovova, bojnih otrova i prvih strojnica, ali je ostao upamćen i kao rat bodljikave žice.

Prvi put je za za ograđivanje jednog koncentracionog logora korištena 1899. godine u Drugom burskom ratu. Bodljikavom žicom je ograđen prostor u kojem su bili zatvoreni burski zarobljenici, civili, žene i djeca. Od tada pa do danas, svi koncentracioni logori bili su okruženi su bodljikavom žicom. Ako bi se tražio simbol logora, koji bi objedinjavao sva mjesta na svijetu na kojima su bez prava i suda zatvarani ljudi, ne bi se našlo boljeg i tačnijeg simbola od bodljikave žice. Može se reći da nema logora gdje nema bodljikave žice. Njemački nacisti su prvi kroz bodljikavu žicu pustili električnu struju. Nažalost, gdje ima rata ima i logora, pa se ista priča ponovila i u ratovima na području bivše Jugoslavije, krajem dvadesetog vijeka.

Nakon 1945. i pobjede nad fašizmom, simbol bodljikave žice ponešto je izmijenjen, nadograđen, redefiniran. Zapadna Njemačka je od Istočne Njemačke bila odvojena što zidom, što bodljikavom žicom, i tako je bilo sve do pada zida 1990. godine.

U drugoj dekadi dvadeset i prvog vijeka bodljikava žica ponovo dolazi u centar interesovanja. Izbjeglička kriza, stotine hiljada izbjeglica bježe od rata. Cilj, Evropa. Na tom putu ponovo se pojavljuje bodljikava žica, kojom se nastoji provesti kontrolisani ulazak izbjeglica u Evropu.

Za dvije godine biće tačno 150 godina od pronalaska bodljikave žice. Njen pronalazač nije se ni u snu mogao nadati u kakve svrhe i koliko dugo će se koristiti njegov izum.

(spagos)