Tamo negdje iza Bjelašnice

Ljetne priče za hladnije dane

 

 

 

Plato između planina Bjelašnice, Treskavice i Visočice nazivamo bjelašničkim krajem ili Zabjelašnicom

 

 

 

Od ovoga kraja nekad se zaziralo. Zabjelašnica je bila pojam zabačenosti, gorštaci su mjesecima sjedili okovani dubokim snijegovima, hraneći i braneći stoku od zvijeri, vezući i kiteći narodne nošnje, prepričavajući legende... A danas... To je upravo ono što ljude i  privlači tamo.

 

 

 

Zabjelašnica je visoravan smještena u trouglu planina: Bjelašnice, Treskavice i Visočice. Na ovom prostranom području se nalaze sela: Lukavac, Milišići, Kramari, Brda, Šabići, Rakitnica, Bobovica, Ozimine, Pervizi, Sinanovići i Umoljani, te nešto malo udaljeniji Lukomir i Čuhovići. Sela su smještena u dolinama podno planinskih vrleti, na visini od 1150 do 1472 metara. Po broju stanovnika najveće selo je Umoljani (1353 m nv) a na najvišoj visini je Lukomir (1472 m nv).

 

 

Zapadni dio Zabjelašnice kao da je sebi dao oduška, pa se otvorio u prelijep skoro mističan kanjon koji mami svojom ljepotom! Kanjon Rakitnice je morfološki fenomen razvijen u zoni dubokog krša, koji odvaja Bjelašnicu od Visočice. Rakitnica je desna pritoka Neretve. Početak kanjona je na 1120 m, a njeno ušće na nadmorskoj visini od 320 m.  Dužina kanjona iznosi 20 km. Širina kanjona je od 400 do 2 m iznad korita, a prosječna širina 100 m.

Bjelašnički kraj obiluje prirodnim ljepotama, prostranim pašnjacima, nepreglednim šumama. Na ovom prostoru nalazi se 13 sela, Šabići, Lukavac, Rakitnica, Kramari, Brda, Milišići, Umoljani, Elezovići, Bobovica, Žilići, Ozimine, Pervizi, Sinanovići!
Polazna tačka za sva sela su Šabići, koji su udaljeni oko 35 km od Sarajeva!

 

 

Put ide od Sarajeva preko Igmana i Bjelašnice pored Olimpijskih staza do Šabića!
Sva sela su povezana asfaltiranim putevima sem Lukomira!
Selo Umoljani smješteno je na južnim padinama Bjelašnice. Umoljani su do 50-tih godina bili centar ovog kraja, tu je bila škola, džamija...
U blizini sela su i ostaci kasarne u kojoj su nekad davno bili smješteni žandari!

U popisu iz 1468. godine  spominju se Umoljani sa 31 kućom vojnučke rezerve!
U popisu iz 1477. godine spominju se Lukvac i Tušila (Sinanovići, Pervizi, Žilići i Ozimine).
Putujući od Šabića prema Umoljanima prvo ćemo vidjeti stećke u Dolovima, zatim Mline na Sedreniku. Inače su Gradine bile ilirska utvrđenja, Iliri su odabirali  za svoja naselja  predjele na brezuljcima strmih strana.  Gornji zaravnak utvrđuju majim nasipom. Takav se brezuljak na jednoj strani vezao za ostala brda , odakle je laksi prilaz u naselje.

 

 

 

Upravo za Gradinu kod Umoljana vezana je legenda o aždahi. Nekad u davna vremena održavan je teferič u Studenom potoku. Po legendi, aždaha je ispuzala iz kanjona Rakitnice, krenula dolinom Studenog potoka prema narodu .

Narod  je pobjegao  na  Gradinu - Pošijak te se počeo moliti sa hodžom i aždaha se okamenila.

 

(izvori: wikipedija, zone 2000)