Donja mahala - Gornja mahala u Mostaru

Odgovor na pitanje: Ako postoji Donja mahala u Mostaru, je li nekad postojala i Gornja mahala?

 

Nije zabilježaena ni jedna mahala u Mostaru koja se zvala Gornja mahala. Jedina mahala koja je u svom nazivu imala naziv “gornja” bila je Gornji Brankovac, u starim knjigama zapisana kao Bajezid-hodžina mahala.

 

Koga malo detaljnije interesuju ovi podaci preporučujem knjigu Bore Puljića „Mahale grada Mostara“ koja se može naći na internetu. Ukratko:

„Mahala Brankovac”, „Donja mahala” i „mahala Carina”: ovdje se očito radi o nazivima lokaliteta na kojima se nalazi više mahala. Na lokalitetu „Brankovac” ili poslije četvrti Brankovac nalazile su se mahale: Bajezid--hodže, Hadži Balije i Hafiz-hodžina. Na lokalitetu „Donja mahala” ili četvrti Donja mahala nalazile su se sljedeće mahale: Čevrina, Sevri-hadži Hasanova, hadži-Jahije i Zirain-Ahmed-agina. Na prostoru „mahale Carina” nalaze se sljedeće mahale: Fatime kadun, Memi hodžina i Tere-hadži Jahijatova. Inače, ni jedna od ovih „mahala” ne nosi, niti je prati, naziv po nazivu neke od džamija na tom prostoru.

To su gradske četvrti koje su se poslije formirale od više mahala. Iz ovih razloga navedeni lokaliteti nisu se mogli smatrati mahalama;

 

Sevri-hadži-Hasanova mahala ili novijim narodnim imenom „Donja mahala” formirala se u vrijeme nastanka Sevri-hadži-Hasanove džamije prije 1620./21. godine.  Prije se zvala i „Okjuzi mahala”. Uz džamiju je bio malen harem koji se sačuvao do danas, a u mahali više harema. Mahala je od čaršije bila udaljena više od 700 metara.

 

Zirain-Ahmed-agina mahala nalazi se na početku „Donje mahale” i u narodu je zvana „Stari Pazar”. Mesdžid u ovoj mahali zvao se Zirain Ahmed-agin ili katkad „Aršinovižev” i izgrađen je prije 1651. godine.  Mahala je od čaršije udaljena oko 250 metara. Imala je svoj harem te otvoreni prostor zvan Stari pazar, neku vrstu stočnog sajma.

 

Bajezid-hodžina mahala pripada dijelu naselja Brankovac, u narodu poznata kao „Gornji Brankovac”. U njoj je smješten Bajezid-hodžin mesdžid koji je izgrađen prije 1612. godine, a urušio se 1942. godine. Udaljena je od čaršije oko 150 metara. Stanovnici ove mahale su se, vjerojatno, sahranjivali u haremu na Carini, a poslije, u 18. stoljeću, u haremu na Šehitlucima, u neposrednoj blizini.

 

(Izvor: Borislav Puljic, Mahale grada Mostara)

 

(Špago Smail)