Putem, kojim se nekada na leđima kamila ljuljala roba, razni materijali, čaj i žad, sada se kotrljaju teški teretni vozovi, a nafta i gas protiču kroz pipeline. Peking ulaže milijarde dolara u puteve, željeznice i luke, daleko od granica Narodne republike Kine. Uzduž nekadašnje trgovačke rute, prema Evropi i Africi, trebala bi da nastane jedna nova, moderna saobraćajna mreža.
U toku naredne, samo jedne decenije, u projekat, koji podrazumijeva novu infrastrukturu, biće uloženo 1,6 milijardi dolara. To je mamut projekat, kojim bi bilo obuhvaćeno 65 zemalja, u kojima živo oko 70 posto svjetskog stanovništva. Radi se o gradnji moderne saobraćajne mreže sa novim privrednim koridorima, uzduž mitske antičke trgovačke rute, koji povezuju Aziju sa Afrikom i Evropom, putevima ili morima.
Postavlja se pitanje: Zašto Kina to čini?
Put svile je stari pojam, a za Kineze sada dobije jedno sasvim novo značenje. I uz sve to, nudi dosta štofa za ostvarenje nekih snova.
Nekada je završetak Puta svile bio negdje u srcu Evrope, kako su to opisivali mnogi putopisci. Ime je nastalo u davnim vremenima, a koristilo se i kasnije, u ranom srednjem vijeku, a put je vodio ka gradovima, koji su nosili imena Aleksandrija, Antiohija, ili Konstantinopolj. Put je išao i nekom morskom rutom, u tadašnji veliki Rim. Tamo su se od davnina i muškarci, kao i žene, podjednako uvijali u svilu i kitili zlatom, gledajući kako da nadmaše jedni druge. Situacija išla daleko, čak dotle, da je i rimski Senat zabranjivao luksuz ovake vrste. Tada su tajnovitu, daleku, zabranjenu zemlju na kraju svijeta nazivali „Serica“, koja je porijeklo vukla iz kineske riječi seres, svila. Zemlja u kojoj su na bezbrojnim stablima dudova, još bezbrojnije svilene bube odrađivale svoj posao, o čemu stari Rimljani nisu imali pojma. Zemlja svile, bila je skoro 7 hiljada kilometara daleko, na istoku. Na dalekom istoku. A zvala se Kina.
Put svile se nije oduvijek tako zvao. Takvo ime je staro samo oko 150 godina. Imenu hiljadugodišnje mreže trgovačkih puteva između Kine i Evrope, kumovao je njemački geograf Ferdinand von Richthofen 1877. godine. Avanturisti i istraživači, kao što je bio Sven Hedin, ovaj termin su učinili popularnim i poznatim, kroz njihove knjige i predavanja.
I, naravno, svila nije bila jedina stvar koja je prenošena tim putem između istoka i zapada. Uz svilu su iz Kine dolazili porculan, keramika, čaj i žad.
Glavni grad Chang'an dobijao je, s ove druge strane, začine, lijekove, boje, zlato, srebro, drago kamenje, staklo, pa čak i egzotične životinje kao što su lavovi i papagaji. Većina dragocjenosti koje su stizale u Kinu, pri tom, nisu poticali iz Rima, nego iz zemalja centralne Azije, uzduž Puta svile. I uzgred, tim putem su se švercovali bezbrojni slijepi putnici, sa njihovim idejama, kulturom, tehnologijama i religijom u prtljagu. Budizam je tako iz Indije dospio u Kinu, a kasnije su stvorene i jevrejske i hrišćnske zajednice (uglavnom Nestorijanci). A Evropa se od Kine upoznala sa proizvodnjom papira i crnog baruta. A vijekovima kasnije i sa opakom bolesti po imenu kuga.
Ekspanzija kineskog carstva prema zapadu pod carem Han Wudi (141 do 87. godine p.n.e.) omogućila je procvat Puta svile. Car Han je udvostručio njegovo carstvo, okupirao teritorije, u kojima su boravili neprijateljski Xiongnu. Trgovački putevi su od tada postali sigurniji. Trgovina je, takođe, cvijetala pod vladavinom dinastije Tang (7 do 10 vijeka n.e.), a kasnije i pod Mongolskim carstvom (do 13. vijeka). U vrijeme vladavine Mongola, venecijanski trgovac Marco Polo stigao je do legendarnog Cathaya, kako je on nazivao Kinu (Cathaya, Kitai). Putovanje ovim putem nikad nije bilo lagano. Stvari su postajale skuplje, pošto su prenošene na leđima kamila, kako u jednom, tako i u drugom smjeru. Karavani su pred sobom imali duga i teška putovanja, koja su koštala čitavo bogatstvo, a često i kroz, po život opasnim, pustinjama. Međutim, postojalo je više ruta. Ponekad su trgovci išli rutom sjeverno od pustinje Taklamakan, ponekad su se odlučivali za južne rute. Najvjerovatnije, ni jedan karavan nije čitavu rutu do Kine prevalio u jednom komadu. Najčešće je roba, negdje na putu, prodavana međutrgovcima, koji su je nastavili prenositi dalje, a oni koji su robu dovezli dotle, kupovali bi drugu robu, i vraćali se nazad. Trgovačka posla. Narodi uzduž Puta svile profitirali su vijekovima od trgovine, kao Parther, (Parćani, Pehlivani), Sogdiani, Xiongnu, ili Tibetanci.
Sunovrat Puta svile počeo je s prestankom „Pax Mongolica“ (Mongolski mir). Ratovi i bande stvarali su ogromne probleme karavanima. Put je zapečaćen pojavom prekomorske trgovine, prije svega dolaskom evropske pomorske i kolonijalne moći. Portugalci su u Kinu stigli morskim putem 1514. godine. Do Kine se sada dolazilo novom, bržom i sigurnijom rutom. Dolaskom zapadne pomorske moći, dovelo je do propasti Kine, tako da je njihovo „Carstvo sredine“ postalo igračka za kolonijalne sile, a to je trauma, koja u kineskoj nacionalnoj psihi odzvanja sve do današnjih dana.
Xi Jinping ima „Kineski san“ da obnovi stare vrijednosti: da Kina bude zemlja u sredini svijeta, s kojom se trguje, prema kojoj su usmjereni pogledi iz čitavog svijeta, ali da se za to plaća i cijena.
Sve to zvuči kao obnova moći Han i Tang dinastija. Kineska propaganda govori o „Novom putu svile“ na kome se radi o mnogo saradnje i jednakosti, na kome bi u praksi, glavnu riječ u svemu vodila Kina.
U idealnom svijetu, Xi Jinpinga svi putevi ponovo vode ka „Carstvu sredine“.
(izvor:sdz).
Smail Špago
(Novasloboda.ba)
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen