Šetnja kroz Mostar i njegovu historiju – Solakovića sokak

(tekst koji slijedi objavljen je na facebooku dana 5. juna 2022. autor je Ahmet Kurt)

Urbana struktura Mostara je rezultat geografsko-hidroloških uslova i društvenih struktura razvijanih tokom pet stotina godina trajanja grada. Grad se nije širio radijalno iz jednog centra, nego su se mahale stvarale i popunjavale poput grozdova grožđa, gdje su nosive stabljike koje su davale snagu i život bili tokovi Neretve i Radobolje. Prvo su nastajale kuće, a zatim sokaci. Tokom gradnje, ako kuća nije imala direktni pristup javnom putu ostatak parcele bio bi pristup njoj, neka vrsta sokaka. Tokom vremena obzirom na diobu parcele broj njegovih korisnika se umnožavao, pa je na kraju sokak postajao svačiji, ili ničiji, te se tako pretvarao u javni prostor.

Tako je nastao i Solakovića sokak u koji se ulazi iz Fejićeve ulice, malo sjevernije i preko puta Karadžozbegove džamije - slika 1. Lijevo od ulaza u sokak 1892. godine izgrađen je Vakufski dvor. To je drugi mostarski sokak koji je dobio ime po nekoj porodici iz nevesinjskog kraja. Solakovići su porijeklom iz sela Biograci u kojem se spominje Solakovića mahala. Porodica je u sidžilima Mostarskih kadijâ prvi put zabilježena 1685. godine kada se spominju neki Ibrahim i Mehmed Salaković. Zatim Ahmed 1699, pa onda 1755. Mehmed, Hasan i Alija koji su bili terzije, pa Ibrahim i Džafer 1844. godine. Pekar Derviš Solaković držao je pekaru 1865. godine.

U državnom austrijskom arhivu u Beču čuva se spisak vlasnika kuća na Carini 1881. godine, u kojem je Derviš Solaković na kućnom broju 93 imao kuću na sprat sa tri sobe. Kao soba nisu se računali hajati niti tavani (divanhane). Na lijevoj strani slike br 2 se nalazila ta kuća. Osim Derviša u sokaku su 1881. godine imali kuće Papić Mošo, Perinović Stanko, Rizvanbegović Alija, te Behram Arslan i Smail. Mostarski muftija prije 1830. godine, Mustafa ef Ćišić je imao dvije kuće na sprat sa ukupno 13 soba na mjestu gdje se danas nalazi kuća sa odrinom porodice Gaštan (Solakovića 5) vidljiva na slici br 3. Sokak ovdje savija u lijevo sve do Bišćevića ćoška (slika br 4), a odatle, sada kao Bišćevića sokak, se ponovo penje i izlazi na Fejićeviću ulicu južno od Karadžozbegove džamije.

Danas u Mostaru ne živi niti jedan član porodice Solaković. Zadnji članovi ove porodice, Omer Solaković sa suprugom, učiteljicom Zibom, rođenom Alikalfić preselili su u Sarajevo 1921. godine. Danas u Sarajevu živi desetak članova ove stare mostarske porodice.

(Ahmet Kurt)