Kada negdje pročitate da se jedini sunčani sat u Bosni i Hercegovini koji je u upotrebi nalazi uz hadži Ali begovu džamiju u Travniku znajte da je taj podatak zastario. Nedavno je Enver ef Husnić, imam hadži Memije Cernice džamije u Mostaru (slika 4) otkrio na jugozapadnom zidu munare (slika 3) linije sunčanog sata koji, između ostalog, pokazuje vrijeme namaza. Džamija je izgrađena prije 1600. godine, a sunčani sat po svojoj konstrukciji je sličan satu na džamiji Mehmeda Fatiha u Istanbulu koja je izgrađena u XV stoljeću. Po svojoj konstrukciji vidljivo je da je travnički sat novije konstrukcije izgrađen stoljećima poslije mostarskog. Treba znati da su ovo dva jedina sunčana sata u našoj zemlji.
Uz pomoć više ustanova mostarski sat je restaurisan. Mostar je u XVI stoljeću bio kulturno i prosvjetno središte, grad gdje se čita, studira, prevodi, grad nauke. Nije nikakvo čudo da je mostarska ulema tada bila upućena i u astronomiju i upravo to znanje je osnova za nastanak ovog solarnog sata.
Da bi se sat konstruisao potrebno je bilo odrediti tačnu geografsku širinu i dužinu mjesta, ugao koji zid na kojem je sat ima u odnosu na jug, te osu vrtnje zemlje i dužinu šiljka koji baca sjenu (gnomona). Na slici 1 vidimo da sjena vrha šiljka se nalazi na liniji koja je paralelna sa osom vrtnje zemlje i pokazuje vrijeme podnevnog namaza. Sa „ZS“ označio sam tačku gdje će sjena vrha šiljka pasti u podne najkraćeg dana u godini (zimski solsticij), a na dnu linije (tačka LjS) sjena će pasti u vrijeme ljetno solsticija – najdužeg dana. Na slici 2 po istom principu vidimo vrijeme ikindije namaza koja je naznačena jednom krivuljom. Po slikama vidimo da su fotografije nastale početkom oktobra (sjena se približava najkraćem danu).
Ko želi znati više o satu može se obratiti Azem Ferizu, rukovodiocu Centra za istraživanje islamske kulture i tradicije.
(Ahmet Kurt/facebook/20210925)
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen